Việc thờ cúng ông bà tổ tiên đã trở thành nét đẹp của người Việt và đặc biệt để thể hiện sự kính trọng các bậc tiền nhân, người Việt thường chọn làm những bàn thờ đẹp từ các chất liệu gỗ quý, bền chắc để sử dụng trong thời gian dài. Tuy nhiên, khi chọn gỗ làm bàn thờ cũng cần chú trọng đến các loại gỗ.
Chọn gỗ mít làm bàn thờ gia tiên
Bàn thời gia tiên là nơi tôn kính cần được chú ý khi thiết kế và đặc biệt là việc lựa chọn chất liệu. Chúng ta không thể sử dụng các loại ánh kim như: sắt, thép, inox hay nhôm, kính… để làm bàn thờ. Bởi theo phong thủy, những vật dụng kim khí này thường không đem lại trường khí tốt, trên thực tế chúng cũng không hợp mỹ quan người nhìn. Do đó, chất liệu phù hợp làm bàn thờ nhất sẽ là gỗ tự nhiên. Loại này, thường có nhiều ưu điểm vượt trội về độ chắc chắn, bền đẹp, thẩm mỹ cao. Tuy nhiên, không phải cây gỗ tự nhiên nào cũng thích hợp để làm ban thờ, người ta thường lựa chọn gỗ mít để đóng ban thờ thay vì các loại gỗ khác. Điều này được lý giải như sau:
Cây mít cũng như cây tre, là loại dễ trồng, chịu hạn tốt, không kén đất, kể cả những chỗ đất đai cằn cỗi, nhiều sỏi đá. Không chỉ mang ý nghĩa của sự kiên cường, cố gắng vươn lên trong những hoàn cảnh ngặt nghèo nhất, mít còn có điểm nhấn ở việc quả được mọc ra từ chính thân cây, tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở. Mít là cây luôn luôn khác biệt và hữu dụng. Mời bạn xem thêm các mẫu nội thất gia đình tại đây.
Có một câu chuyên năm xưa kể lại rằng: Vào năm Minh Mạng thứ 17, khi đúc xong Cửu Đỉnh, vua cho chạm hình tượng cây mít có quả vào Cao đỉnh – đỉnh đồng đặt ở giữa, tượng trưng cho sự vĩ đại, kèm theo chữ Ba la mật (tục danh quả mít, còn có tên “Nẵng gia kiết”). Hình ảnh cây mít từ đó vừa mang ý nghĩa gần gũi, thân quen, vừa biểu hiện sự trân trọng, tự hào của vua đối với một thứ cây quê cảnh nhưng độc đáo và cao quý.
Hơn nữa, bàn thờ tổ tiên luôn gợi lên một chiều sâu tâm linh “cây có gốc, nước có nguồn” vừa nhân bản vừa vun đắp truyền thống, đồng thời là niềm tự hào của gia chủ về tổ tiên và về cách dạy con cháu, chính vì vậy gỗ mít vừa thể hiện sự sum vầy con cháu lại nói lên sự giàu sang, đủ đầy.
Chọn gỗ làm bàn thờ không mọt, và cần thơm
Anh Nguyễn Trí Hiệp, chủ cơ sở sản Đồ thờ – Tượng phật Hiệp Thủy (Ngã tư Sơn Đồng, huyện Hoài Đức, Hà Nội) cho biết, từ xưa tới nay làng nghề sản xuất bàn thờ và đồ thờ cúng có 4 loại gỗ chính là gỗ Mít, Dổi, Vàng tâm, Gụ - là các loại gỗ quý, thơm, có màu vàng sáng, dễ đục đẽo, chạm khắc, hiếm bị cong vênh, độ bền trên dưới 200 năm.
Gỗ Vàng tâm mùi thơm nhẹ, hương phần nào đó gần mùi trầm làm bàn thờ. Bàn thờ gỗ Dổi thì nhẹ nên dễ vận chuyển, dễ treo và giá cả thì tùy chất liệu gỗ và độ tinh xảo của sản phẩm. Gần đây nhiều người còn dùng thêm gỗ nhập khẩu như gỗ Gõ đỏ, gỗ Dâu (Nam Phi, không phải gỗ dâu ta) làm bàn thờ đẹp, dễ chạm trổ, nhưng độ bền không bằng gỗ Mít, Dổi, Vàng tâm, Gụ.
Từ xưa các cụ chỉ dùng gỗ sạch, có tính chắc chắn, vĩnh viễn đóng bàn thờ. Ngày nay dân trong nghề vẫn coi gỗ gụ mít, gỗ gụ hương chắc chắn hơn, và giá gỗ hương có đắt hơn.
Nhưng nhiều thợ làng nghề chia sẻ rằng, trên thị trường bàn thờ hàng chợ vì chạy theo lợi nhuận, và dân thì ham mua đồ rẻ nên đã có những người thợ trà trộn cả gỗ tạp, gỗ ghép để đóng bàn thờ bán cho dân với giá rẻ. Vì giá rẻ nên bàn thờ đó không thể bền, đẹp như mong muốn.
Có cơ sở sản xuất còn dùng chất liệu gỗ, chất liệu màu sắc sơn son đơn giản, tiết kiệm, thậm chí họ dùng gỗ dổi, gỗ xoan… nhưng lại tận dụng 2 tấm gỗ rời ghép lại thành bàn thờ - dù biết đó là kiêng kị. Sơn còn dùng bằng sơn kém chất lượng để sơn bàn thờ.
Trong khi đó, bàn thờ nếu ghép 2 mảnh gỗ làm một sẽ nhanh dẫn đến cong vênh, rạn nứt, nhanh hỏng – nhưng quan trọng là trong phong thủy bàn thờ như thế sẽ làm ảnh hưởng đến tài vận của gia chủ.
Việc phân biệt gỗ đóng bàn thờ rất khó, bởi sau khi làm ra thành phẩm, được sơn, trét cẩn thận thì ngay cả người thợ cũng khó phân biệt nổi. Vì thế, tốt nhất đặt cơ sở chuyên sản xuất bàn thờ - đồ thờ cúng theo đúng chủng loại gỗ, kích thước và chạm khắc tinh xảo. Nên chọn và kiểm tra gỗ từ mộc, rồi đặt hàng để tránh mua phải gỗ bị mọt, rác, sâu, giập. Sơn bàn thờ cũng đặt hàng là loại sơn tốt.
Một bàn thờ đúng chuẩn cần tuân thủ những quy định về thờ cúng để không gian thờ cúng trang nghiêm, tôn kính và có thẩm mỹ, đẹp cả văn hóa, mỹ thuật và có chiều sâu tâm linh cũng là niềm tự hào của con cháu với tổ tiên.
Bài viết mang tính tham khảo!
